Zaawansowane systemy wspomagania kierowcy: ADAS
- Czym są systemy ADAS?
- Obowiązkowe systemy ADAS
- Popularne nieobowiązkowe systemy ADAS
Technologia z dnia na dzień robi ogromne postępy, a sektor motoryzacyjny, zwłaszcza w dziedzinie bezpieczeństwa, jest jednym z obszarów największych innowacji. Producenci pojazdów prześcigają się we wdrażaniu coraz to większej liczby urządzeń oraz systemów monitorujących nasze zachowanie za kierownicą. Mają one na celu zapobieganie możliwym błędom ludzkim, jednej z najczęstszych przyczyn wypadków drogowych. Kulminacją wspomnianego postępu technologicznego są bez wątpienia Zaawansowane Systemy Wspomagania Kierowcy w skrócie ADAS (Advanced Driver Assistance Systems).
Czym są systemy ADAS?
Systemy ADAS, znane również jako zaawansowane systemy wspomagania kierowcy, to rozwiązania mające na celu podwyższenie standardów bezpieczeństwa. Zakres ich funkcji jest bardzo szeroki. Systemy ADAS wspomagają m.in. kontrolę trajektorii jazdy lub ostrzegają kierowcę o przeszkodach na drodze. Co ciekawe, potrafią nawet bezpośrednio wpływać na zachowanie kierowcy i korygować zachowania pojazdu, dzięki funkcjom takim jak ostrzeganie o spadku koncentracji lub kontrola przekroczenia prędkości. Systemy ADAS funkcjonują dzięki zastosowaniu sporej ilości radarów, kamer oraz czujników, zamontowanych wewnątrz i na zewnątrz auta.
Większość systemów ADAS potrzebuje określonej infrastruktury elektronicznej do obsługi ich działania, dlatego też są one w większości przypadków instalowane fabrycznie przez producenta. Znacznie częściej znajdują one również zastosowanie w nowocześniejszych modelach aut. Jednak istnieją systemy wspomagania kierowcy, które można zainstalować w dowolnym pojeździe, ponieważ są one w stanie działać autonomicznie. Przykładem są systemy wykrywania zmęczenia kierowcy, które można zakupić jako dodatkowe wyposażanie auta w wielu sklepach motoryzacyjnych.
Warto wspomnieć, że wprowadzenie systemów wspomagania kierowcy nie jest wyłącznie inicjatywą ze strony producentów pojazdów. Owszem, w ich interesie jest dbanie o rozwój technologiczny bezpieczeństwa, jednak wiele do powiedzenia w tym obszarze ma również prawo europejskie. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2144 w sprawie wymogów dotyczących homologacji pojazdów silnikowych jasno określa zasady regulujące systemy wspomagania kierowcy. Tekst ten wyznacza obowiązkowe systemy ADAS w nowych pojazdach wyprodukowanych od 6 lipca 2022 roku, a także określa ich zakres działania, specyfikę pracy i wymagania techniczne.
Obowiązkowe systemy ADAS
Tak jak wspominaliśmy, systemy ADAS są obowiązkowe od 6 lipca 2022 r. w nowo wyprodukowanych samochodach z europejską homologacją. Wymogi różnią się w zależności od stopnia autonomiczności oraz typu pojazdu. Do ogólnego zbioru obowiązkowych systemów ADAS wspomnianych w rozporządzeniu możemy zaliczyć:
1. Inteligentny asystent kontroli prędkości (ISA)
Do zadań inteligentnego asystenta prędkości zaliczamy nadzorowanie prędkości pojazdu i dopasowywanie jej do obowiązujących ograniczeń na drodze. Celem nadrzędnym tego rozwiązania jest podniesienie poziomu bezpieczeństwa poprzez aktywne zachęcanie kierowców do respektowania obowiązujących limitów prędkości.
💡Ciekawostka: W Polsce w latach 2021-2022 według oficjalnych danych statystycznych policji, niedostosowanie prędkości do warunków ruchu było przyczyną prawie 9 tysięcy wypadków. Zginęło w nich ponad 1400 osób, a prawie 12 tysięcy zostało rannych. Tak przerażające statystyki bez wątpienia podkreślają zasadność zastosowania systemów inteligentnej kontroli prędkości jako rozwiązania obowiązkowego.
2. Ostrzeganie przed niekontrolowaną zmianą pasa ruchu
Celem tego systemu jest monitorowanie ruchu na drodze i informowanie kierowcy w przypadku wykrycia niezamierzonej zmiany pasa ruchu. Asystent pasa ruchu w znacznym stopniu może zminimalizować ryzyko wypadku spowodowanego nieuwagą lub znużeniem kierowcy zwłaszcza podczas długich tras. W zależności od producenta system może się manifestować poprzez sygnał dźwiękowy, informację na desce rozdzielczej lub charakterystyczne ruchy wibracyjne kierownicy.
3. System hamowania awaryjnego
Jest to kluczowy system technologii ADAS, zdecydowanie poprawiający bezpieczeństwo w ruchu drogowym. System hamowania awaryjnego dzięki ciągłemu monitorowaniu otoczenia potrafi reagować na nagłe zagrożenia, ostrzegając przed nimi kierowcę. W razie potrzeby asystent hamowania potrafi samodzielnie zatrzymać auto w przypadku braku dostatecznie szybkiej reakcji kierującego pojazdem.
4. Ułatwienie umożliwiające montaż alkomatu blokującego zapłon
Należy podkreślić, że Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) na chwilę obecną nie określa obowiązku posiadania alkomatów blokujących zapłon w pojeździe. Wymóg dotyczy jedynie konieczności zamontowania znormalizowanego interfejsu, który ułatwi montaż takiej instalacji na wypadek potrzeby użycia takiego rozwiązania.
❗Uwaga: Mrożąca krew w żyłach statystyka związana jest z liczbą pijanych kierowców na polskich drogach. W samym 2022 roku policja zatrzymała ponad 57 tysięcy nietrzeźwych za kierownicą. Kierowcy pod wpływem alkoholu przyczynili się do ponad 1400 wypadków. W ich następstwie śmierć poniosły 172 osoby, a prawie 1700 zostało rannych.
5. System wykrywania senności, rozproszenia oraz spadku koncentracji
Takie rozwiązanie ma za zadanie dbanie o to, aby nie doszło do niebezpiecznej sytuacji związanej z nieoptymalnym stanem psychomotorycznym kierowcy i chronić kierujących na przykład przed zaśnięciem za kierownicą. Gromadząc informacje na temat prowadzenia samochodu, a następnie analizując na bieżąco styl jazdy, system dokonuje oceny poziomu skupienia lub zmęczenia kierowcy. Po wykryciu odstępstwa od reguły użytkownik pojazdu otrzymuje odpowiedni komunikat na desce rozdzielczej lub doświadcza innego przewidzianego przez producenta działania zapobiegawczego w celu wyeliminowania niepokojącego stanu rzeczy.
6. System ostrzegania o obiektach podczas cofania
Asystent hamowania podczas cofania wykorzystuje zestaw specjalnych czujników ultradźwiękowych i kamer, aby monitorować otoczenie i nawigować ewentualne obiekty pojawiające się za pojazdem. W przypadku wykrycia przeszkody za lub z boku auta system ostrzeże kierowcę za pośrednictwem komunikatu audiowizualnego, a niektóre rozwiązania w razie potrzeby są w stanie również samodzielnie awaryjnie zahamować pojazd.
7. System ostrzegania przed pieszymi lub rowerzystami
System ostrzegania przed pieszymi, lub rowerzystami wykorzystuje czujniki i kamery, aby monitorować otoczenie pojazdu. Auto po wykryciu niebezpieczeństwa emituje charakterystyczne sygnały, aby zwrócić uwagę na zagrożenie i umożliwić szybką reakcję w celu uniknięcia potencjalnego potrącenia pieszego lub rowerzysty.
🔍Warto wiedzieć: W samym roku 2022, według danych policji, na polskich drogach zginęło ponad 450 pieszych, a prawie 4400 zostało rannych. Do najczęstszych przyczyn wypadków z udziałem pieszych doszło na skutek nieustąpienia pierwszeństwa na przejściu dla pieszych. W tym samym roku doszło również do ponad 2000 wypadków z udziałem rowerzystów spowodowanych przez kierowców aut osobowych i ciężarowych.
8. Rejestrator danych wypadkowych (EDR)
System powypadkowego zapisu danych (EDR) to nic innego jak popularna czarna skrzynka. EDR działa na zasadzie ciągłej kontroli określonych parametrów auta. Zaliczamy do nich m.in. prędkość, przyspieszenie, hamowanie, skręt kierownicą itd. Urządzenie umożliwia odczytanie zapisu zachowania kierowcy w chwili poprzedzającej i podczas wypadku. Takie informacje mogą mieć niewątpliwy wpływ na zrozumienie przebiegu ewentualnego zdarzenia, wskazanie winnego wypadku oraz ostateczną poprawę bezpieczeństwa na drodze.
Jednym z problemów, z jakimi borykają się obecnie rozwiązania ADAS, jest bez wątpienia kwestia prywatności i zbierania danych o użytkowniku pojazdu. Wciąż prowadzone są prace nad ujednoliceniem przepisów w tym zakresie. Kolejnym wartym uwagi zagadnieniem jest utrata właściwości i czułości systemów po przebytej kolizji lub wypadku. Dla przykładu wymiana przedniej szyby czy ingerencja w deskę rozdzielczą może wiązać się z koniecznością dodatkowej kalibracji systemów ADAS. W razie takiej ewentualności należy udać się do specjalisty w celu sprawdzenia i ponownego ustawienia danego rozwiązania, aby mieć pewność, że systemy ADAS nadal należnie dbają o nasze bezpieczeństwo.
Popularne nieobowiązkowe systemy ADAS
Oprócz wspomnianych obligatoryjnych rozwiązań, istnieje również wiele innych nieobowiązkowych, choć wyjątkowo przydatnych, zaawansowanych systemów wspomagających kierowcę. Do najpopularniejszych z nich zaliczamy:
1. System eCall
Jest to system komunikacji pojazdu ze służbami bezpieczeństwa, umożliwiający natychmiastowe wezwanie pomocy w razie wypadku bez konieczności manualnego wybierania numeru telefonu przez kierowcę lub pasażerów pojazdu potrzebujących pomocy w razie kolizji, lub wypadku drogowego.
2. System monitorowania ciśnienia w oponach
Niewielu z nas zdaje sobie sprawę, że tak popularne i powszechnie znane rozwiązanie jest częścią systemów wspomagających jazdę kierowców (ADAS). Czujniki ciśnienia powietrza w oponach instalowane są standardowo w większości nowszych pojazdów. Ostrzegają one o nieprawidłowym ciśnieniu w oponach, które może prowadzić do wielu komplikacji w tym wypadków i innych niebezpiecznych zdarzeń drogowych.
3. Czujnik martwego pola
System ten na bieżąco monitoruje obszar niewidoczny dla kierowcy w lusterkach bocznych samochodu. Działa on na zasadzie wykorzystania czujników lub kamer, pomagających wykrywać obiekty znajdujące się w tak zwanym martwym polu, czyli obszarze o ograniczonej widoczności dla kierowcy w zwyczajnych lusterkach.
4. Adaptacyjne światła drogowe
Adaptacyjne światła drogowe potrafią w czasie rzeczywistym analizować sytuację na drodze. W razie potrzeby reagują dynamicznie, przełączając tryb świateł. System ten zapewnia optymalne oświetlenie drogi, przy jednoczesnej minimalizacji oślepiania innych uczestników ruchu. Dzięki światłom adaptacyjnym nocne podróże są dla kierowców mniej wymagające i z pewnością bezpieczniejsze.
5. Wyświetlacz HUD na przedniej szybie
Ten typ wyświetlacza pełni rolę projektora informacji z deski rozdzielczej na powierzchnię przedniej szyby pojazdu. Dzięki takiemu rozwiązaniu kierowca bez odrywania wzroku od sytuacji na drodze może odczytać popularne komunikaty z deski rozdzielczej auta. Wyświetlacze HUD wpływają na zwiększoną koncentrację i skuteczniejszą reakcję kierowców na wydarzenia drogowe.
6. Aktywny tempomat (ACC)
Aktywny tempomat to połączenie popularnego manualnego tempomatu z systemem kontroli odległości. Dzięki temu zastosowaniu pojazd podczas pracy systemu ACC jest w stanie utrzymywać bezpieczną odległość wobec pojazdu poprzedzającego, a w razie potrzeby przyśpieszyć lub zahamować bez względu na to, z jaką prędkością się porusza.
Warto zapamiętać, że zaawansowane systemy wspomagające kierowcę ADAS, choć przyczyniają się do bezpieczniejszej jazdy, to jednak nie mogą w pełni zastąpić refleksu i wprawnej reakcji kierowcy podczas sytuacji zagrożenia. Systemy ADAS nie są nieomylne, więc zbyt duża pewność siebie i brawura podczas jazdy, nawet z ich użyciem, może doprowadzić do sytuacji niebezpiecznych. Należy pamiętać, aby zawsze zwracać uwagę na to, co dzieje się na drodze. Połączenie nowoczesnych systemów bezpieczeństwa z ostrożnością i należytym skupieniem kierowców może bez wątpienia przyczynić się do zmniejszenia liczby wypadków drogowych w Polsce i na całym świecie.